پڕۆسەی بەدناوی “ئەنفال” لە دژی کورد لە باشوری کوردستان سیاسەتێکی بەرنامە بۆداڕێژراوی درێژخایەن بووەو تەنیا بریتی نیە لە بێ سەروشوێنکردنی ۱۸۲۰۰۰ کەس لە ساڵی ۱۹۸۸دا. شاڵاوی قڕکردنی کورد لە مێژبوو دەستی پێکردبوو، بەڵام لە ئەنفالدا گەیشتە چڵە پۆپەی. بە پێی زانیارییەکان تەنیا لە ڕۆژی ۱۴/۴ ی ۱۹۸۸دا زیاتر لە ۲۰هەزار کەس لە خەڵکی “گەرمیان” ئەنفال کران. هەر بەو بۆنەوە ئەو ڕۆژە وەک ڕۆژی ئەنفال دیاریکراوە. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

یادێک لە ڕاپەڕینی باشوری کوردستان! بەشی دووهەم! له‌ نووسینی : محه‌ممه‌د بایزیدی
ڕۆژی ۵ی ‌ئازار، ڕۆژی دەست پێکی ڕاپەڕین، بەشی یەکەمی ئەو بیرەوەرییە بڵاوکرایەوە. ئەمڕۆش ۳۱ی ئازار، ساڵڕۆژی کۆڕەوە میلیۆنیەکەی باشوری کوردستانە.
بە دوای ئازادکرانی شار و ئۆردوگاکانی باشوری کوردستان دا، کەشێکی خۆش باڵی بە سەر ناوچەکەدا کێشابوو. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

لە ڕاگواستنی بنکەکانی ئێمە ڕا تا ڕاپەڕینی خەڵکی باشوری کوردستان! له‌ نووسینی : محه‌ممه‌د بایزیدی
ڕۆژی ۱۲ی گەلاوێژی ساڵی ۱۳۶۹ی هەتاوی،۲ی ئابی ۱۹۹۰ی زایینی کاتێک ئێراق هێرشی کردە سەر کوەیت و داگیری کرد، بە بۆچوونی سەددام، تازە ئێراق دەستی بە سنوری ئاوی زیاتر ڕاگەیشتبوو و پێویستی بە یەکاوی عەڕەبان”شط العرب” نەمابوو تا شەڕی لە سەر بکات. وشەی یەکاوی عەڕەبانم لە بەسەرهاتێکی نەمر “کەریمی حیسامی” لە سەر زمانی کوردی وەرگرتووە. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

هێنیەکانی پشت کامێڕ!! بەشی دوازدەهەم، دوایین بەش! له‌ نووسینی : محه‌ممه‌د بایزیدی
دووربینەکان سەرەڕای زۆر لایەنی باش، هێندێک کێشەشیان هەبوو. کێشەی سەرەکی ئەو دووربینانە -لە سەرەتادا- دووری فیلمهەڵگر لە دووربینەکە بوو. نازانم ئەوە تا چەندە لە بارەی فیمهەڵگرانی کۆمیتەی شارستانەکانی دیکەوە ڕاستە، بەڵام ئەوە لە کۆمیتەی سەردەشت هەبوو. بە هۆی هەل ومەرجێک کە لە بنکەکانی پێشمەرگەدا هەبوو، واتە شوێنێکی قایم بۆ هەڵگرتنی دووربینەکان نەبوو، دەبووایە دووربینەکان لە شوێنێکی قایم کە دەکرا داخراو بێت هەڵ بگیرێن. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

نهێنیەکانی پشت کامێڕ!! بەشی یازدەهەم! له‌ نووسینی : محه‌ممه‌د بایزیدی
بە دوای هاتنی دووربین بۆ کۆمیتە شارستانەکان، چاوەڕوانی پێشمەرگەکانیش بۆ تۆمارکردنی ساتە گرینگەکانی ژیانیان بە ئەرکەکانی دیکەی فیلمهەڵگرەوە زیاد بوو.
هەرچەند ئەو دووربینانە لە ڕاستیدا بۆ تۆمارکردنی چالاکیەکانی پێشمەرگە و ڕێ و ڕەسمەکانی حیزب درابوون بە کۆمیتەی شارستانەکان، بەڵام کادر و پێشمەرگەکانیش ئەو چاوەڕوانیەیان هەبوو، کۆمیتەی شارستانەکان لەو بارەوە یارمەتیان بدەن و ئیزن بدەن لە شایی و زەماوەندی خۆیان فیلم هەڵگرنەوە. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

نهێنیەکانی پشت کامێڕا! بەشی دەهەم! له‌ نووسینی : محه‌ممه‌د بایزیدی
ئاوڕدانەوەیەک لە بەشی دووهەم!
کات ساڵی ۱۳۶۶، ڕوژێک دوای گرتنی دوو مۆڵگەی گوندی “زێوە” یە. لە شوێنێکی زۆر دوور لە بنکەکانمان مابووینەوە. ئەو ساڵە بنکەکانمان لە کوێستانی “خواری” و “کۆترەل” لە قەندیل بوون. ڕێگایەکی دوورمان لە بەربوو. فەرماندەری هێز وا ساغ بۆتەوە، کە ژمارەیەکی کەم پێشمەرگە لە ناوچەدا بمێننەوە و باقی هێزەکە بەرەو بنکەکان وەڕێ بکەوێت و دیلەکان بگەیەننە بنکەکان-هێشتا حیزب بڕیاری نەدابوو دیلی شەڕ لە مەیدانی شەڕدا ئازاد بکرێت-. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

نهێنیەکانی پشت کامێڕا! بەشی نۆهەم! له‌ نووسینی : محه‌ممه‌د بایزیدی
لەو ماوەدا کە ئەرکی فیلم هەڵگرتنت بە ئەستۆوەیە، جاری وا دێتە پێش کە مرۆڤ بە دڵ نایەوێت کارەکە بکات، بەڵام کاتێک بیر لە گیان لە سەر دەستی پێشمەرگە دەکەیەوە دووبارە ناتهەوێ ئەو کاتانە هەروا تێپەڕن. لە کاتی بەڕێوەچوونی عەمەلیاتێک دا هیچکام لە سوژەکانی فیلم هەڵگرتن وەک یەک ناچن، هەر بۆیە فیلمهەگر تا دەتوانی دەبێ دیمەنەکان لە دەست نەدات و تۆماریان بکات. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

نهێنیەکانی پشت کامێڕا! بەشی هەشتەم! له‌ نووسینی : محه‌ممه‌د بایزیدی
لەم بەشەی ئەم بیرەوەرییەدا پێمخۆشە سرنجتان بۆ دوو دیاردەی جیاواز و پێچەوانەی بۆ چوونەکان، ڕابکێشم. ڕەنگە زۆرجار کە باس لە سیاسەتەکانی حیزب بەرامبەر دیلەکانی شەڕ دەکرێت، پێمانوابێ ئەوەی کوردە و لە نیزیکەوە پێشمەرگە دەناسێ،
باشتر شارەزای هەڵس و کەوتی ئەوان لە گەڵ دیلەکان بێت. بە پێچەوانەوە، ئەوەی کە نە هاوزمانی پێشمەرگەیە و نە ئاگاداری هەڵوێستەکانی حیزب بووە باشتر خۆی بۆ شەڕ ئامادە بکات…؟
درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

نهێنیەکانی پشت کامێڕا! بەشی حەوتەم! له‌ نووسینی : محه‌ممه‌د بایزیدی
ساتە سامناکەکان؟!!!
تروسکایی گڵۆپێکی سوری زۆر چکۆڵە، لە نێو شۆقی هەتاوی ئەو دوانیوەڕۆ درەنگانەدا، لە لێنزی دووربینەکەڕا دەبیندرێ. گڵۆپەکە هەر تەنیا چەند میترێک لەولاترەوە لە ،وەرگرێک، “گیرندە” یەکەوە، دێت و پەیامی کراوەبوون بۆ دەورووبەرەکەی دەنێرێ. لێرە مەودای نێوان مەرگ و ژیان تەنیا تۆزێک ویژدان، ئەگەر نا، داگرتنی دوگمەی دەزگایەکی چکۆڵانەیە. تۆ بڵێ وەک بتهەوێ لە گەڵ کەسێک بە دووری چەندان کیلۆمیتر قسە بکەی. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

نهێنیەکانی پشت کامێڕا! بەشی شەشەم! له‌ نووسینی : محه‌ممه‌د بایزیدی
دەست بە سەرداگرتنی گوردانی بێژوێ!
ڕۆژی ۱۲ی ڕێبەندانی ۱۳۷۱ی هەتاوی، دوای شەوێکی زۆر تاریک و ئەنگوستە چاو، هێدی هێدی تاریکایی بەرەو کۆتایی دەچوو و جێگای خۆی بۆ ڕۆژێکی هەوری چۆل دەکرد. کلوە بەفرەکان، دوای وردە سەمایەک لە ئاسماندا هێدی هێدی بەرەو خوار شۆڕ دەبوونەوە و پاش ماوەیەک لە نێو قوڕ و لیتەی تەڕایی سەربان و کۆڵانەکانی گونددا بێ سەروشوێن دەبوون. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

نهێنیەکانی پشت کامێڕا! بەشی پێنجەم! له‌ نووسینی : محه‌ممه‌د بایزیدی
بە شێوەی ڕەسمی تەنیا دوو ساڵ۱۳۶۶-٫۱۳۶۸ فیلمهەڵگری کۆمیتەی شارستانی سەردەشت بووم، بەڵام هەر کە فیلمهەڵگر لەوێ نەدەبوو دووربینەکە دەگەڕایەوە لای من. لە کاتی بەڕێوەچوونی عەمەلیاتێکدا کادرەکانی تەشکیلاتیش وەک باقی پێشمەرگەکان بەشدار دەبوون و هەر کەس شتێکی پێ دەسپێردرا، کە بەشی من دەبۆوە بە فیلمهەڵگرتن.
درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

نهێنیەکانی پشت کامێڕا!
بەشی چوارەم!
ئەرکی فیلمهەڵگر، تەنیا کاتی فیلمهەڵگرتنەوەکە قورس نەبوو، بەڵکو کاتی دیکەش زۆر سانا نەبوو. وەک هەموو پێسمەرگەیەکی دیکە دەبووایە نان و توێشووی خۆت هەڵگری و چەک و چۆڵی خۆشت پێبێت. سەرەڕای ئەوانەش دووربینەکە بە هەموو شتێکەوە نیزیک بە پێنج کیلۆ دەبوو کە بەو شتانەوە زیاد دەبوو. بەڵام کێشەکە تەنیا لە قورسی دووربینەکەدا نەبوو، بەڵکو لە ناسکی و زەریفی ئەو ئەمانەتەشدا بوو. نە وەک چەکی شانی پێشمەرگە تەپ و تۆزی لاپەسەند تا دواتر خاوێنی بکەیەوە، نە هێندەش کەیفی بە تەڕبوون دەهات و بڵێت خۆ دواتر خاوێن دەکرێمەوە. دەبووایە زۆر بە باشی بپێچرێتەوە تا هیچ زەربەیەکی وێنەکەوێ. دووربینەکان لە باری نرخەوە گرانترین و هاوکات ناسکترین کەلوپەلی دەستی پێشمەرگەکان بوون. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

نهێنیەکانی پشت کامێڕا!
بەشی سێهەم!
بە دوای بڵاوبوونەوەی بەشی دووهەمدا، کۆمێنتێکی زۆر لەو بارەوە نووسرابوون. سەرەڕای دەستخۆشی بۆ نووسینی ئەو بیرەوەرییە، بیرەوەری خۆیان لە سەر دروستی سیاسەتی حیزب لە مەڕ بە دیل گرتن و ڕوونکردنەوەی ئەوان لە سەر ئامانجەکانی حیزب و جوڵانەوە گێڕابۆوە. هاوکات لە گەڵ ئەوە، بیرەوەرییەکی خۆشم لە سەر کاریگەری ئەو سیاسەتە و فیلمێکی کورت کە بە داخەوە نازانم فیلمهەڵگرکێیە و ئەمڕۆژانە بەڕێزێک داینابۆوە، دەکەمە نێوئاخنی بەشی سێهەم. پێموابوو ئەو بیرەوەرییانە لە نووسینەکانمدا، دەبێتە هۆی سەلماندنی زیاتری ڕاستی و دروستی ئەو سیاسەتەی حیزب. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

نهێنیەکانی پشت کامێڕا!
بەشی دووهەم!
زۆرجار دەبیندرا کە دیلەکان نایانەوێ لە کاتی خۆ تەسلیمکردندا فیلمیان لێ هەڵبگیرێت، نەکا ئەوە لە تەلەویزیۆن پێشان بدرێت و ئەوان بناسرێنەوە. هێزەکانی ڕێژیم پێش هاتنیان بۆ کوردستان زۆر تەبلیغاتی ژاراویان لە سەر گەلی کورد و هێزی پێشمەرگە بۆ کرابوو. وا گۆش کرابوون کە هەر کەس بە دەست پێشمەرگەی دێمۆکڕات بە دیل بگیرێت، دەکوژرێت یان نا، تەحویلی ئەرتەشی ئێراق دەدرێت. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

بەشی یەکەم!
بە درێژایی مێژووی خەباتی گەلی کورد بۆ وەدەست هێنانی مافە نەتەوایەتیەکانی، نیشاندانی بەڵگە و سەنەدی بوونی خەبات و ڕەوایی ئەو خەباتە، کێشەی سەرەکی هەموو جووڵانەوەکانی کورد بووە. وەنەبێ کورد لەو پێناوەدا، دەستەوستان دانیشتبێ و هیچ هەوڵی نەدابێ، بەڵام توانایی دوژمنەکانی ئەو گەلە، بۆ نیشاندانی لایەنە خراپەکان یان سازکردنی درۆ و بوختان بۆ ئەو جوڵانەوانە، زۆر لە هی کورد خۆی زیاتر بووە. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

لە نێو ئاڵقەی گەمارۆدا!
بەشی پازدەهەم، دوایین بەش!
بۆ کەسێک کە لە دوورەوە سەیری ڕووداوەکان دەکات، ڕەنگبێ زۆر ئاسایی بێت کە بڵێ چۆن خاوەنماڵ دەبێ چاوپۆشی لە کەسێک بکات کە ئەو بە تێڕادیوی بۆی باسکردووە پێشمەرگەی میوانە و ئەو چووە ڕاپۆرتی لێداوە و بووە بە هۆی ماڵوێرانی بۆ خاوەنماڵ؟ من بم چۆن ئەو کردەوە قێزەونەی لە بیر دەکەم و لێی دەگەڕێم جاسوس هەموو ڕۆژێ بە بەر چاومدا هاتووچۆ بکات؟…. خاوەنماڵ تەنیا دوو بژاردەی لە بەردەمدایە: درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

لە نێو ئاڵقەی گەمارۆدا!
بەشی چاردەهەم!
بە دواداچوون بۆ ڕووداوەکە!
ماوەیەک دوای گەمارۆکە، کاتێک خاوەن ماڵ لە زیندان ئازادکرابوو، تیمێکی تەشکیلاتی بۆ لێکۆڵینەوە لە هۆیەکانی گەمارۆدرانی پێشمەرگەکان سەردانی گوندەکەیان کرد. پێشتر لە گەڵ چەند کەسێکی جێگای باوەڕ و ناسیاو لە نێو گونددا چۆنیەتی ڕوودانی گەمارۆکەیان تاوتوێ کرد. بەم ئاکامە گەیشتن کە ئەو کەسانەی پێشتر شکیان لە سەر بوو، دەستیان لەو کارەدا بووبێت، هەر ئەوان بۆ خەڵکەکەش جێگای گومان بوون. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

لە نێو ئاڵقەی گەمارۆدا!
بەشی سێزدەهەم!
نهێنیەکان ئاشکرا دەبن؟!
نیوەی یەکەم:
شیلان، باش ئاگاداری چاوەڕوانی خانزاد بوو و دەیزانی کە هەرچەند دیداری خەڵکی دیکەی ئاوایی سوکنایی بە دڵی دەدات، بەڵام چاوپێکەوتنی نیزیکترین کەسی خۆی و دڵ دانەوەی کاریگەری زۆرتری لە سەر ورەی خانزاد دەکرد.
شیلان لە دەروونی خۆێیدا هێندە هەستی بە خەتاباری دەکرد، کە نەیدەتوانی بە هیچ جۆرێک دەریبڕێ. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

لە نێو ئاڵقەی گەمارۆدا!
بەشی دوازدەهەم!
گیراوەکانی دوای گەمارۆ و هەڵوێستی خەڵک!
بە هاناوە هاتنی لێقەوماوان لە هەموو کات و ساتێکدا، یەکێک لە تایبەتمەندییە هەرە باشەکانی خەڵکی کوردستان بووە. ئەوە زۆرجار و لە شێوەی جۆراوجۆردا دووپات کراوەتەوە. دەڵێن لە هەر وڵاتێکدا دامودەزگای حکومەت جێگای متمانەی خەڵک نەبن، خەڵک زیاتر پشت بە خۆیان دەبەستن. پێشتر حکومەت زۆر گرینگی بەوە نەدەدا ئاخۆ خەڵک یارمەتی لێقەوماوان دەدەن یان نا. یارمەتیدانەکەش ئەوەندە بەربڵاو نەدەبوو. دەکرا دانیشتووانی گوندێک یان ئەوپەڕی چەند گوندێکی دەورووبەر یارمەتی چەند بنەماڵەیەکیان بکردایە. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→

لە نێو ئاڵقەی گەمارۆدا!
بەشی یازدەهەم!
بە دوای ڕاپەڕینی خەڵکی باشوری کوردستاندا و شل بوونەوەی باری ئەمنی لە لای باشوری کوردستان، هێزەکانی باشور داوایان لە حیزب کردبوو کە ئەگەر هاتووچۆی نێو خۆی کوردستانی ڕۆژهەڵاتیش دەکەن با لانی کەم لە نیزیک سنورەکان خۆیان لە شەڕ لە گەڵ هێزەکانی ئێران ببوێرن. دیارە ئەوە زۆرتر هێرشی پێشمەرگەی بۆ سەر هێزەکانی حکومەتی لە سەر سنورەکان دەگرتەوە. درێـــــــژه‌ی بــابه‌ت→